Het Instituut voor Informatierecht (IViR) van de Universiteit van Amsterdam is door het Directoraat-Generaal Straffen en Beschermen van het Ministerie van Justitie en Veiligheid gevraagd onderzoek te doen naar een mogelijk verbod op reclame voor online kansspelen.

De aanleiding voor het onderzoek is een motie van de Eerste Kamer uit februari 2019 in verband met het wetsvoorstel Kansspelen op afstand. Dit rapport behandelt, zoals besproken met de opdrachtgever, de volgende vragen:

- Hoe ziet het landschap in Nederland eruit als het gaat om reclameverboden?

- In hoeverre is het juridisch mogelijk om reclame voor online kansspelen te verbieden of te beperken?

- Welke aanvullende beperkingen van, of maatregelen op het gebied van, kansspelreclame zijn denkbaar, naast de bestaande beperkingen?

- Wat zijn de handhavingsmogelijkheden?

- Wat zijn de verwachte effecten van (i) beperkingen en (ii) een verbod op kansspelreclame, met name op het gebied van kanalisatie, het aantal spelers en het aantal verslaafden?

Voor de invulling van het woord ‘reclame’ sluit dit rapport aan bij de omschrijving uit het Besluit werving, reclame en verslavingspreventie kansspelen. Dat Besluit omschrijft ‘wervings- en reclameactiviteiten’ als volgt: ‘iedere vorm van communicatie waarmee vergunninghouders, al dan niet met behulp van derden, direct of indirect hun diensten of goederen aanprijzen’. Dit rapport neemt deze definitie als uitgangspunt maar hanteert om pragmatische redenen de verzamelterm ‘reclame’ of ‘reclameuiting’, in plaats van ‘wervings- en reclameactiviteiten’.

Het rapport bespreekt de meest relevante regels over reclame. Buiten de reikwijdte van het rapport vallen bijvoorbeeld de algemene regels omtrent het onrechtmatige daadsrecht en het portretrecht, hoewel die soms ook van toepassing zijn op reclame. Voor de interpretatie van het woord kansspelen sluit het rapport aan bij het in Nederland vergunde kansspelaanbod, te weten loterijen, sportweddenschappen, casinospelen en speelautomaten, en kansspelen op afstand, die de komende jaren vergund zullen worden.  

In lijn met de opdracht richt dit rapport zich primair op online kansspelen, maar er wordt ook enige aandacht besteed aan andere risicovolle kansspelen, namelijk landgebonden casino’s en speelautomatenhallen. Het onderzoek heeft het karakter van een quick scan en is gebaseerd op literatuuronderzoek. Daarnaast hebben de auteurs drie semigestructureerde interviews afgenomen met specialisten op het gebied van de effecten van kansspelreclame: Dr. Binde (Zweden), Prof. B. Gunter (Verenigd Koninkrijk), en Dr. Newall (Verenigd Koninkrijk). De auteurs danken hen voor hun medewerking. De interpretatie van de interviews komt voor de rekening van de auteurs.

Het onderzoek is uitgevoerd door prof. d. F.J. Zuiderveen Borgesius, mr. A. Zimin, L. Power, en prof. dr. N. van Eijk. Prof. dr. J.J.C. Kabel heeft als expert het projectteam geadviseerd. De begeleidingscommissie voor dit project was samengesteld uit dr. J. Lenters en R. Zuidema van het Ministerie van Justitie en Veiligheid, en dr. F. Felso van de Kansspelautoriteit.

Het onderzoek is uitgevoerd in overeenstemming met de Verklaring van wetenschappelijke onafhankelijkheid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW).

De indeling van het rapport is als volgt. Hoofdstuk 2 bespreekt geldend recht: bestaande reclameverboden in Nederland. Hoofdstuk 3 bespreekt de mogelijkheden voor toekomstig recht: Welke beperkingen op kansspelreclame zijn denkbaar en mogelijk, en wat zijn de handhavingsmogelijkheden? Hoofdstuk 4 bespreekt mogelijke effecten van een verbod of beperkingen op kansspelreclame. Hoofdstuk 5 concludeert.