Inleiding

Mijn waardering voor Aernout Schmidts bescheidenheid, eruditie en historisch besef is des te groter nu hij tegelijk een scherp analyticus is, altijd bereid om wat voor de hand ligt af te zetten tegen wat onder de voet wordt gelopen. De verscheidenheid van zijn belangstelling drong zich op toen hij liet vallen dat hij Heimito Doderers Die Strudlhofstiege ging aanschaffen, waardoor ik een nieuw stukje van mijn eigen onwetendheid en een nieuwe auteur van het formaat van Musil ontdekte. Schrijvend over het Wenen van de eer- ste helft van de 20e eeuw voegt Doderer zich in de lange rij van Midden-Europese overgangsfiguren die worstelden met de confrontatie tussen een rationalistisch, op natuurwetenschappelijke causaliteiten gebaseerd wereld- beeld en de duistere oprispingen van het onderbewuste. Voorzover Doderer de verheerlijking van het onbewuste weet te vermijden die in sommige interpretaties van Schopenhauer, Nietzsche en Freud naar voren treedt, zou ik hem zelfs aan kunnen halen bij het formuleren van een kritiek op het rationele keuzemodel dat ten grondslag ligt aan de economische analyse van het recht.

Zo’n kritiek is echter al eerder geschreven en de huidige generatie rechts-economen lijkt zich bewust te zijn van de caveats bij haar uitgangspunten.3 In dit hoofdstuk zal ik mij in eerste instantie dan ook beperken tot de vraag in hoeverre nieuwe ICT-infrastructuren tot een vorm van marktfalen kunnen leiden die de effectiviteit en de legitimiteit van rechtsregels aantast. Bij het zoeken naar remedies zal ik vervolgens aandacht besteden aan de mate waarin een economische analyse recht kan doen aan juridische begrippen die constitutief zijn voor een rechtsstatelijke democratie. Ik zal de vraag verder inperken door haar toe te spitsen op de bescherming van privacy in het tijdperk van profileringstechnologie.