Skip to main content
Article
De reflexiviteit van het risico-denken : een reflectie op veiligheid en recht
Filosofie (2009)
  • Mireille Hildebrandt
Abstract

In deze bijdrage zal ik twee reflecties uitwerken naar aanleiding van de idee van reflexieve modernisering. Coolen en Van der Wal omschrijven 'reflexief in de zin dat een houding niet alleen voortbrengt wat zij beoogt, maar ook een tegendeel dat impliciet in die houding besloten ligt, waardoor de oorspronkelijke attitude zich onmogelijk nog succesvol kan realiseren'. De eerste reflectie die ik dat verband wil beproeven is onder meer geïnspireerd door het werk van de Italiaanse filosoof Claudio Ciborra, die zich bezig hield met informatie systemen en informatie theorie. In een tekst over de implicaties van het gebruik van digitale technologieën bespreekt hij hoe de voortschrijdende afhankelijkheid van digitale risico-analyses niet alleen voorheen onzichtbare risico's zichtbaar maakt, maar tegelijk ook andere risico's buiten beeld brengt. Vanuit een analyse van profiling technologieën zal ik ingaan op de implicaties van dit type technologische ontwikkeling voor de (illusie van) veiligheid in de reflexieve moderniteit. De tweede reflectie bouwt hierop voort, door de vraag te stellen naar het onderscheid tussen reflexieve sociale systemen en het menselijk vermogen tot reflectie. Daarbij zal ik met name aansluiten bij Francisco Varela en Humberto Maturana, de grondleggers van het oorspronkelijk biologische begrip van autopoiesis, om de systeemtheoretische benadering van reflexiviteit te confronteren met reflectie als grondslag voor zelf-bewustzijn en verantwoordelijkheid. In het verlengde van die confrontatie zal ik Teubner's systeemtheoretische benadering van het recht kwalificeren als een deel van het probleem dat door een reflexieve moderniteit wordt opgeroepen en vanuit een andere visie op de rol van het recht bezien hoe voorkomen kan worden dat kwantitatieve risico-analyses enerzijds en populisme anderzijds het debat over veiligheid in gijzeling nemen.

Disciplines
Publication Date
2009
Citation Information
Mireille Hildebrandt, 'De reflexiviteit van risico-denken: een reflectie op veiligheid en recht' in (19) Filosofie, 2009-6 (Themanummer Reflexieve moderniteit), NB! De op deze site opgenomen tekst is een eerdere versie van dit artikel, gaarne verwijzen naar de definitieve tekst zoals gepubliceerd.